De wereld om ons heen verandert razendsnel. Boeken hebben voor een deel plaats gemaakt voor iPads en computers en de mogelijkheden om een taal te verwerven zijn flink toegenomen. Online leersystemen maken het voor leerlingen mogelijk om op eigen tempo en eigen niveau te leren, maar tegelijkertijd blijft er een behoefte aan sociale cohesie voor een praktische toepassing van de kennis en voor een gezonde sociale ontwikkeling. Hoe ga je als docent met deze nieuwe ontwikkelingen om? En wat is hierin eigenlijk het beste voor de leerling? Welke mogelijkheden zijn er om gepersonaliseerd leren toe te passen, en hoe implementeer je deze mogelijkheden in ons huidige klassensysteem?
De basisvraag
Laten we beginnen met de basisvraag: is gepersonaliseerd leren eigenlijk wel zo belangrijk? Het antwoord is eenvoudig. Elke leerling is uniek. Een mens met eigen karaktertrekken, talenten en valkuilen. En daarmee ook een mens dat op een unieke manier leert. Dat vraagt om een gedifferentieerde aanpak, een aanpak die past bij de persoon en bij de manier waarop hij of zij het beste informatie in zich opneemt en toe kan passen. Deze specifieke benadering noemen we ook wel gepersonaliseerd leren. Een benadering die rekening houdt met de behoeften en de mogelijkheden van het kind, en die gericht is op de ontwikkeling van een optimaal leerproces van de leerling.
Intrinsieke motivatie
Door het kind de ruimte te geven op zijn eigen niveau en tempo te leren, met de focus op persoonlijke interesses en talenten, wordt het kind intrinsiek gemotiveerd om met de lesstof aan de slag te gaan. Een belangrijke voorwaarde voor een geslaagd leerproces. Daarnaast speelt voor het slagen van een gepersonaliseerde aanpak het beloningssysteem een grote rol. Denk aan een docent die de leerlingen een krul of een sticker geeft voor de vaardigheden die hij op eigen tempo en niveau heeft ontwikkeld.
Individueel en sociaal
Naast een persoonlijke benadering, blijft een kind echter behoefte houden aan een sociale leeromgeving. Een omgeving waaraan hij zich kan toetsen aan leeftijdsgenoten, waar hij sociale omgangsvormen leert en waarin hij leert functioneren. In tegenstelling tot wat vaak beweerd wordt, is gepersonaliseerd leren niet per se uitsluitend gericht op de individuele leerling. De bedoeling is om de leerlingen zoveel mogelijk te ontwikkelen, en hierbij wordt gekozen voor een aanpak die aansluit op de leerling. Dit betekent niet dat een leeromgeving, zoals een klas, geen rol meer speelt. Want juist het in de praktijk brengen van het geleerde in een sociale omgeving is uitermate belangrijk voor een evenwichtig leerproces.
Gepersonaliseerd leren toepassen in het huidige leersysteem
De vraag blijft hoe je gepersonaliseerd leren implementeert in ons huidige leersysteem zonder de sociale behoefte van het kind uit het oog te verliezen. In Nederland hebben wij te maken met het zogenaamde klassensysteem, ook wel gestandaardiseerd onderwijs genoemd. Een systeem waarbij dertig leerlingen in een klas zitten, die tegelijkertijd op dezelfde manier van informatie worden voorzien. Een systeem waarin het specifiek rekening houden met de behoeften van elk kind een behoorlijk lastige opgave is. Het toepassen van gepersonaliseerd leren vraagt immers van de docent een flink aantal additionele vaardigheden, zoals een creatieve organisatievorm, het inzetten van verschillende opdrachten op diverse niveaus tegelijkertijd, een gedifferentieerde toetsing, en het beheersen van een klas waarin diverse leerlingen op verschillende manieren bezig zijn met de aangeboden stof. Wanneer we kiezen voor gepersonaliseerd leren, nemen we bijna als vanzelf afscheid van ons gestandaardiseerde onderwijs. Tegelijkertijd is het niet direct nodig het systeem in een keer volledig los te laten. Een stapsgewijze invoering van gepersonaliseerd leren is met de huidige (digitale) ontwikkelingen heel goed mogelijk.
ICT als hulpmiddel
Door de huidige digitale ontwikkelingen breiden de mogelijkheden voor het toepassen van gepersonaliseerd leren in de klas steeds meer uit. Denk bijvoorbeeld aan een combinatie van geïndividualiseerd onderwijs, dat dient om op eigen tempo en eigen niveau kennis te verwerven, en een deel groepsonderwijs, waarin het geleerde in een sociale context kan worden toegepast en uitgevoerd (vaardigheden verwerven).
Er zijn inmiddels diverse lesmethodes ontwikkeld, waarmee kinderen zelf (thuis) online aan de slag kunnen met de lesstof, terwijl voor de verwerking van de stof in de klas offline spellen, opdrachten en lesplannen worden geboden.Hiermee opent zich een unieke mogelijkheid om gepersonaliseerd leren toe te passen in ons huidige klassensysteem. Het kind leert op eigen niveau en tempo, terwijl de sociale cohesie nog steeds een belangrijke plaats inneemt in de praktische uitvoering van de lesstof.
Naast de invoering van ICT als hulpmiddel zijn er nog veel meer mogelijkheden om gepersonaliseerd leren stap voor stap in te voeren in het huidige leersysteem. Wil jij weten welke stappen je moet nemen om gepersonaliseerd leren in jouw klas in te voeren? Lees dan onze volgende blog Eenvoudig stappenplan om gepersonaliseerd leren in te voeren in jouw klas.